De laatste verklaringen van Donald Trump dat hij economische of militaire maatregelen om de controle over Groenland over te nemen niet zou uitsluiten, hebben het land in de schijnwerpers gezet en geleid tot reacties van de premier van Groenland, de Deense premier en andere EU- en NAVO-leiders. Een belangrijke vraag rijst: wat wil Trump en waarom is dit eiland strategisch voor hem?
Groenland: een economie die afhankelijk is van visserij en Deense steun
Groenland is een kleine economie met iets minder dan 60.000 mensen. Het is een autonoom gebied van het Koninkrijk Denemarken (samen met Denemarken en de Faeröer). Het heeft "zelfbestuur", wat betekent dat het de meeste binnenlandse aangelegenheden controleert, terwijl Denemarken nog steeds controle heeft over buitenlandse zaken, zoals defensie, samen met monetair beleid en burgerschap - alle mensen van Groenland zijn Deense staatsburgers en genieten dezelfde rechten als burgers in Denemarken. De economie van het land is voornamelijk gecentreerd rond de visserij-industrie en een groeiende toeristische sector, maar heeft ook enige mijnbouwactiviteit (het heeft momenteel twee actieve mijnen). De publieke sector is goed voor ongeveer de helft van de binnenlandse werkgelegenheid.
Het land is ook erg afhankelijk van steun van de Deense regering in de vorm van de "bloktilskud", een bloksubsidie, die ongeveer de helft van de overheidsinkomsten bedraagt. 50% van de export is naar Denemarken en 60% van de import komt uit Denemarken.
Verkiezingen in April 2025: onafhankelijkheid centraal in het debat
Groenland zal in april 2025 verkiezingen houden, die zeker gericht zullen zijn op de toekomst en mogelijke onafhankelijk van Goenland.
Dit werd benadrukt door de huidige premier, Múte B. Egede, van de Inuit Ataqatigiit-partij - een socialistische partij met een focus op de onafhankelijkheid van het land. In zijn nieuwjaarstoespraak zei hij dat de komende ambtstermijn een commissie zou instellen die zou bepalen wat een legitiem referendum kwalificeert, welke vraag moet worden gesteld en hoe lang de campagne moet duren. Dit komt naar aanleiding van een andere commissie over een Groenlandse grondwet die in april 2023 aan het regionale parlement werd gepresenteerd en die zou worden aangenomen zodra het land onafhankelijk is.
In de praktijk kan de referendumcommissie, zodra deze heeft besloten hoe een referendum moet worden gehouden, worden uitgesproken. Als de uitslag van het referendum een ja tegen onafhankelijkheid is, dan zou het Deense parlement moeten instemmen, waaraan het zich naar verwachting zal houden, aangezien slechts twee kleine partijen hebben aangegeven dat ze zich ertegen zullen verzetten.
Dit idee van onafhankelijkheid is populair in Groenland.
In 2016 [1], vond 64% van de inwoners het "redelijk belangrijk". De vraag rond de tijdlijn is echter ingewikkelder. In 2017 [2] , zei bijna 80% van de burgers en politici dat ze nee zouden zeggen tegen onafhankelijkheid als dit zou leiden tot een verslechtering van hun levenskwaliteit, wat een mogelijkheid is als onafhankelijkheid leidt tot het einde van de Deense bloksubsidie.
Bovendien zijn andere vragen over monetairbeleidskwesties en andere praktische overwegingen (personeelsbestand, instellingen voor hoger onderwijs enz.) nog steeds niet opgelost. Aangezien de commissie haar werk moet afronden, is het onwaarschijnlijk dat er op korte termijn (binnen 2 jaar) een referendum wordt gehouden en zelfs daarna is er nog steeds onenigheid over wanneer het moet worden gehouden. Zelfs in 2025 willen de meeste partijen geen datum voor een referendum vaststellen, inclusief de meest pro-onafhankelijkheidspartij, Naleraq.
Wat zit er in voor Trump?
Groenland is een belangrijk gebied vanuit mondiaal oogpunt en er is de laatste jaren een toenemende belangstelling geweest, waarbij bijvoorbeeld Chinese investeringen in mijnbouw en infrastructuur in het verleden zijn voorgesteld, wat meestal resulteerde in Amerikaanse ontevredenheid.
Groenland is vanuit Amerikaans oogpunt bijzonder belangrijk vanuit drie hoofdwegen: defensie, handel, and kritieke mineralen.
zegt Jonathan Steenberg, econoom bij Coface voor Noord-Europa.
Defensie
Groenland maakt geografisch deel uit van het Noord-Amerikaanse continent en ligt op slechts 2.000 km van Noord-Maine en dezelfde afstand van het vasteland van Rusland. De VS hebben al een militaire aanwezigheid in Groenland, de Pituffik Space Base (momenteel voornamelijk gebruikt voor waarschuwing en bewaking), die er al sinds de jaren 1940 is.
Handel
Nu de temperatuur rond de Noordpool sneller stijgt, wordt verwacht dat er nieuwe handelsroutes zullen ontstaan die de reistijd tussen Oost-Azië en Europa met bijna een derde zouden verkorten. De geopolitieke betekenis van Groenland neemt toe, omdat het inspraak zou hebben in de manier waarop zijn wateren worden gebruikt en daarmee in de wereldhandel.
Zeldzame mineralen en natuurlijke hulpbronnen:
Momenteel heeft Groenland slechts beperkte mijnbouwactiviteiten – twee mijnen gericht op zeldzame aardmetalen en goud – maar er zijn veel exploratieactiviteiten en afgegeven vergunningen omdat er veel potentieel is als het gaat om natuurlijke hulpbronnen, waaronder veel metalen en zeldzame mineralen. Groenland heeft 25 van de 34 kritieke mineralen die door de Europese Commissie zijn opgesomd. Gezien het barre klimaat en het koude weer bleek echter uit veel eerste onderzoeken dat het te duur zou zijn om de meeste potentiële hulpbronnen te ontginnen. Maar met een toenemende aandacht voor veerkracht en het vermijden van een te grote afhankelijkheid van bepaalde landen naast de stijgende temperaturen, ziet het vooruitzicht van mijnbouw in Groenland er gunstiger uit. Desalniettemin worden deze vooruitzichten beperkt door de binnenlandse politiek, aangezien Groenland in 2021 wetgeving invoerde die het einde van de afgifte van nieuwe vergunningen voor olie- en gasexploratie omvatte, evenals wetgeving die de exploratie en winning van uranium verbood.
Een mogelijke stem voor onafhankelijkheid in het komende decennium roept fundamentele vragen op over de toekomst van Groenland. Gezien de beperkte bevolkingsomvang zal het waarschijnlijk afhankelijk moeten zijn van een groter land. Dit kan een vrije associatieovereenkomst met Denemarken zijn, maar ook met andere landen, zoals de VS of China.
[1] Massivt flertal for selvstændighed
[1] Redaktør: Grønlændere vil ikke ofre levestandard for selvstændighed | Indland | DR
