Vijftien jaar na de hoop op economische ontwikkeling laat de 'Braziliaanse paradox' zien dat het land nog steeds worstelt om van de grond te komen en zijn potentieel als opkomende macht te realiseren. In de afgelopen tien jaar is de groei zwak gebleven en is het aandeel van de industriegoederen in de export afgenomen.
Patricia KRAUSE, econoom bij Coface: "Een van de belangrijkste uitdagingen voor Brazilië, om zijn economische groei te stimuleren, ligt in het vermogen van Brazilië om ambitieuze structurele hervormingen door te voeren ondanks een sterk gefragmenteerd politiek landschap"
Hoog potentieel maar zwakke groei: de paradox van de Braziliaanse economie
De Braziliaanse paradox is die van een economie met een groot potentieel, vooral dankzij overvloedige natuurlijke hulpbronnen (landbouw, energie, mineralen), maar die consequent achterblijft bij de verwachtingen.
Ontwikkelingvan het BBP per persoon
(basis 100 in 2013, constante prijzen)
In 2001waren de vooruitzichten echter enthousiast: de opkomst van het BRIC-concept - Brazilië, Rusland, India en China - voorspelde een nieuw geopolitiek en economisch evenwicht in de wereld. Maar het symptomatische cijfer van 1% gemiddelde jaarlijkse groei tussen 2013 en 2024 weerspiegelt de ondermaatse prestaties van Brazilië binnen de BRIC's. Sindsdien lijkt het land te lijden aan een soort 'Braziliëziekte': de overvloed aan natuurlijke hulpbronnen en de export van grondstoffen gaan gepaard met vroege de-industrialisatie en matige prestaties in essentiële sectoren zoals het onderwijs. Vergelijking met vijf andere landen met een vergelijkbaar bbp per hoofd van de bevolking tien jaar geleden bevestigt de slechte prestaties van Brazilië.
Beperkend belastingkader, dalende investeringen en mislukte hervormingen
Hoe is de zwakke groei van Brazilië te verklaren? Dit fenomeen kan worden verklaard door verschillende factoren. Allereerst de economie, met onbetaalbare rentetarieven op investeringen en aanzienlijke belastingdruk op bedrijven. Dan is er de geopolitieke factor, gezien het gebrek aan dynamiek in Zuid-Amerika en het geringe aantal handelsovereenkomsten dat door Mercosur is ondertekend. Ten slotte is het Braziliaanse binnenlandse beleid een belemmering: fragmentatie, d.w.z. het grote aantal politieke partijen, houdt de noodzakelijke structurele hervormingen tegen, met name in de duidelijk slecht presterende onderwijssector.
Het fiscale kader van Brazilië heeft ook de capaciteit van de regering om te investeren beperkt. In 2023 vertegenwoordigden de overheidsinvesteringen slechts 2,6% van het bbp, vergeleken met 4,2% in 2013. In dezelfde periode daalden ook de particuliere investeringen, van 17% naar 14% van het bbp.
Geopolitieke kwetsbaarheid
Het land blijft bijzonder blootgesteld aan geopolitieke spanningen, met name de recente douanemaatregelen die door de Amerikaanse regering zijn opgelegd. Sinds 12 maart 2025 is de Braziliaanse export van staal (waarvan 60% bestemd is voor de Verenigde Staten) en aluminium (15%) onderworpen aan douanerechten van 25%. Dit niveau staat in contrast met het percentage van 2,2% dat eerder door de Amerikaanse regering werd toegepast op de gemiddelde Braziliaanse export. Deze situatie is een bron van zorg omdat de Verenigde Staten nog steeds de belangrijkste markt voor Braziliaanse producten zijn.
Structurele hervormingen en handelsstrategieën: 2 hefbomen voor groei
Ondanks structurele uitdagingen biedt de Braziliaanse economie op verschillende strategische fronten bemoedigende vooruitzichten. Dit is met name het geval met de recente belastinghervorming, die zowel vereenvoudigend als ambitieus is, waarbij vijf bestaande belastingen worden samengevoegd tot één enkele verbruiksbelasting.
Bovendien opent de recente ondertekening van een handelsovereenkomst met de Europese Unie ook aanzienlijke exportperspectieven voor Brazilië, met name in sectoren als de agro-industrie (met inbegrip van de vleesproductie) en de schoenenindustrie. De ratificatie van de overeenkomst blijft echter onzeker.
Ten slotte beschikt Brazilië over opmerkelijke geografische en technologische troeven die het in staat zouden kunnen stellen zich te vestigen als wereldleider op het gebied van hernieuwbare energie, met name op het gebied van bio-energie en windenergie, en zo een weg te bieden naar economische en ecologische transformatie.
