Op 2 april, of de zogenaamde Bevrijdingsdag, kondigde president Donald Trump een drastische verhoging van de tarieven voor alle handelspartners aan: ten minste 10% voor alle landen, en veel hoger voor sommige. Of deze maatregelen van kracht blijven, blijft een open vraag, maar ze zijn nu al een ongekende schok voor het naoorlogse mondiale handelssysteem.
Een historische wending in de richting van protectionisme
Het opleggen van zogenaamde 'wederkerige' tarieven van ten minste 10%, die aanstaande zaterdag 5 april in werking zullen treden, markeert een dramatische escalatie van het Amerikaanse handelsbeleid, waarbij zelfs de worstcasescenario's en campagnebeloften worden overtroffen. Veel andere handelspartners, zoals China (34%), de Europese Unie (20%) en Japan (24%), krijgen vanaf 9 april te maken met nog hogere tarieven.
Mexico en Canada behoren tot de weinige landen die aan deze 'wederkerige' tarieven ontsnappen en belastingvrije toegang tot de Amerikaanse markt behouden voor goederen die voldoen aan de USMCA-overeenkomst1. Energie en mineralen die in eigen land niet beschikbaar zijn, evenals sectoren die al onderworpen zijn aan specifieke tarieven (staal, aluminium, auto's) of die dat in de komende weken zouden moeten zijn, zullen ook worden vrijgesteld.
Een breuk in de wereldhandel
Volgens de schattingen van onze economen zou deze verhoging het gemiddelde effectieve tarief op 26,2% brengen (vergeleken met 2,3% in 2024), het hoogste niveau in meer dan een eeuw. Het is ook de meest abrupte verandering sinds de Smoot-Hawley Act van 19302.
Deze aankondigingen betekenen een breuk met multilaterale handelsnormen (waaronder de WTO-regels) en dreigen een escalerende spiraal van protectionistische maatregelen op gang te brengen. Ze verzwakken ook de toeleveringsketens en vergroten de onzekerheid voor bedrijven in een tijd waarin het risico van geo-economische fragmentatie al groot is.
Gedifferentieerde effecten in verschillende regio's
Aziatische economieën (Vietnam, Cambodja, Taiwan, Maleisië en Thailand) - allemaal sterk afhankelijk van de Amerikaanse handel - zullen het zwaarst worden getroffen en zullen hun export zwaar belast zien. Sommige Afrikaanse (Lesotho, Madagaskar) en Midden-Amerikaanse (Nicaragua, Honduras) economieën zullen ook aanzienlijk worden getroffen, hoewel ze iets minder afhankelijk zijn.
Van de grote economieën zullen Zuid-Korea, Japan, China en India naar verwachting hard worden getroffen. Alle EU-lidstaten zullen te maken krijgen met tarieven van 20%, waarbij vooral Duitsland en Italië worden blootgesteld.
Uitzicht op escalatie van de handel
Het zal moeilijk zijn om op korte termijn een gunstig resultaat te vinden. Hoewel onder meer de EU en China al hebben aangegeven bereid te zijn om vergeldingsmaatregelen te nemen door uit de Verenigde Staten geïmporteerde producten te belasten, lijkt een escalatie van de handelsspanningen waarschijnlijk, zelfs onvermijdelijk. Als reactie hierop zou de EU zelfs voor het eerst sinds de goedkeuring ervan eind 2023 gebruik kunnen maken van haar nieuwe "anti-dwanginstrument".
Op middellange termijn zal de herschikking van de handelsstromen gevolgen hebben voor alle economieën: Aziatische exporteurs zullen bijvoorbeeld gedwongen worden nieuwe kansen te zoeken, waardoor de concurrentie op andere markten, met name Europa, mogelijk zal toenemen.
Een verzwakte Amerikaanse economie
Deze tarieven zullen een Amerikaanse economie treffen die al tekenen van verzwakking vertoonde, met een consumptie van huishoudens die begin 2025 op een laag pitje stond (slechts 0,1% in februari, na een krimp in januari). De stijging van de kosten als gevolg van de stijging van de invoertarieven kan ook de investeringsbeslissingen voor bedrijven en aankoopbeslissingen voor consumenten aanzienlijk vertragen.
De impact op de inflatie, die vóór de aankondigingen van deze week naar verwachting gemiddeld 2,8% zal bedragen in 2025, zal nauwlettend in de gaten worden gehouden. Sommige schattingen die tijdens de campagne van vorig jaar zijn gemaakt, gaven aan dat dergelijke tariefverhogingen dit jaar tot 2 procentpunten zouden kunnen bijdragen aan de inflatie.
Het verhoogde risico op inflatie in een periode van mogelijke recessie zal de taak van de Federal Reserve bemoeilijken, die nog voorzichtiger te werk zal moeten gaan bij haar geplande renteverlagingen.
Doelstellingen met onzekere resultaten
Hoewel de doelstellingen van de regering-Trump - het opnieuw in evenwicht brengen van de handel, het verplaatsen van de productie, het genereren van belastinginkomsten en het creëren van een onderhandelingshefboom - politiek aantrekkelijk zijn, is het niet zeker dat tarieven kunnen helpen om deze doelstellingen effectief te bereiken. Handelstekorten zijn voornamelijk afhankelijk van macro-economische factoren, niet van invoerbelastingen. Bovendien nemen tarieven andere structurele barrières, zoals arbeidskosten en vaardigheden, die nodig zijn voor verhuizing niet weg.
In 2024 genereerden de tarieven ongeveer 88 miljard dollar, of slechts 1.5% van de totale federale inkomsten.
Ten slotte bestaat het risico dat alle landen hard en tegelijkertijd worden aangemoedigd om hun reacties te coördineren, zoals Japan, Zuid-Korea en China onlangs hebben gedaan, wat de onderhandelingspositie van de VS zou kunnen verzwakken.
data voor de grafiek in xls bestand
1 USMCA = United States–Mexico–Canada Agreement
2 Wet uitgevaardigd op 17 juni 1930 door president Herbert Hoover om gemiddelde belastingen van bijna 40% op te leggen op ongeveer 20.000 soorten geïmporteerde goederen.
